تـندخوانی علمی یعنی جهش به سوی پیشرفت
مهندس مرتضی نصرت که عضو انجمن بـین المـللی مـطالعه و بنیانگذار آموزش تندخوانی در ایران است و سابقه فعالیتهای آموزشی در آمریکا را نیز دارد پیرامون سابقه ابداع روش تندخواهی مـی‌گوید: سابقه تندخواهی در دنیا به حدود سه ربع قرن پیش برمی‌گردد.یکی از پیشگامان در ایـن رشته دانشگاه هاروارد بـود کـه مقارن با جنگ جهانی اول تحقیقاتی را در این زمینه پایه‌گذاری کرد.در حال حاضر رشته تندخوانی در اغلب کشورهای پیشرفته دنیا دانشی شناخته شده است و در اکثر دانشگاه‌های معتبر از جمله دانشگاه‌های هاروارد،میشیگان و کالیفرنیا تدریس مـی‌شود.علاوه بر آمریکا آموزش تندخوانی در مراکز معتبر دانشگاهی و علمی ژاپن،کانادا،کشورهای اروپایی و استرالیا رایج است.در ایران نیز تندخوانی در برخی از دبیرستانها و دانشگاهها تدریس می‌شود. مهندس نصرت در پاسخ به این سؤال که سـهم مـطالعه در فرایند فراگیری چقدر است می‌گوید: به گفته بساری از متخصصین از جمله دکتر«راسل استافر»رئیس مرکز بررسی مطالعه دانشگاه دلور و عضو انجمن بین المللی مطالعه،دکتر«کنت فوردهام» مشاور دانشگاه پنسیلوانیا و دکـتر«کـایل میلر»رئیس مرکز پژوهشهای مطالعه دانشگاه وایومینگ،در این عصر انفجار اطلاعات موفقیت و پیشرفت در تمامی زمینه‌ها نسبت مستقیم با میزان معلومات و توانایی فرد در انجام مطالعه صحیح دارد چرا که علی‌رغم وجـود رادیـو،تلویزیون و ویدئو 07%یادگیری در دنیا هنوز از طریق مطالعه صورت می‌گیرد.بدیهی است در برخی از کشورها میزان یادگیری از طریق مطالعه خیلی بیشتر از 07%است. پژوهشگران دانشگاه هاروارد در تحقیقات و بررسی‌های خود در مورد نیاز دانـشجویان بـه تـندخوانی چنین اظهار نظر می‌کنند کـه یـک دانـشجو برای این‌که واقعا بتواند از عهده حجم عظیم مطالعاتی خود برآید چنانچه با سرعت 004 کلمه در دقیقه مطالعه کند باید در هفته حدود 56 سـاعت درس بـخواند.لذا دانـشجویان(و سایر افرادی که در عصر حاضر با خواندن و مـطالعه سـروکار دارند)باید یاد بگیرند چگونه سریعتر بخوانند.
سرعت خواندن در ایران
مهندس نصرت در مورد وضعیت مطالعه در ایران می‌گوید:تحقیقات انـجام شـده حـاکی است که سرعت متوسط مطالعه در کشور حدود 051 کلمه در دقیقه اسـت. همین سرعت پائین همراه با سایر مشکلات و موانع موجود در روشهای متداول مطالعه باعث سرخوردگی و عدم علاقه به مـطالعه مـی‌شود.تـحقیقات جالی که در مورد کارائی روش سنتی مطالعه انجام شده حاکی از ایـن اسـت که افرادی که با این روش مطالعه می‌کنند پس از گذشت فقط یک روز بیش از 08%آنچه را که خوانده‌اند فـراموش مـی‌کنند و پس از گـذشت حدود 2 الی 3 روز نیمی از 02%بقیه را نیز از خاطره می‌برند.به عبارت ساده‌تر 09%اطلاعات در مدت بـسیار کـوتاهی از بـین می‌رود. مهندس نصرت سپس به تبیین روش صحیح مطالعه و استفاده از روش تندخوانی پرداخته و می‌گوید:تـندخوانی مـجموعه‌ای از مـهارتهای ساده است که هرکس بدون هیچ‌گونه محدودیتی از نظر سن،شغل و حرفه،توارث و یا مـیزان هـوش (IQ) می‌تواند در مدت کوتاهی با اندکی سعی و تلاش آنها را فرابگیرد.با بکارگیری این مـهارتها مـی‌توان مـطالب مختلف(حتی متون سنگین و مشکل،مطالب علمی،درس و یا فنی به هر زبانی:فارسی،انـگلیسی،آلمـانی و سایر زبانها)را سریعتر و دقیقتر خواند،بیشتر و بهتر فهمید و بیشتر و بهتر به خاطر سـپرد. مـنظور از تـندخوانی صرفا تند خواندن و سریع دیدن کلمات نیست که کاری عبث و بیهوده است.تندخوانی عملا یـعنی تـندآموزی و یادگیری سریع با درک و نگهداری(حافظه)بیشتر.بدیهی است تندخوانی بدون فهمیدن و بـه خـاطر سـپردن، کاری جز اتلاف وقت نیست.در دنیا از تندخوانی به عنوان ابزاری برای یادگیری بیشتر در زمان کـمتر و بـه عـبارت دیگر ابزاری برای بالا بردن کارائی و بازدهی وحد اکثر بهره‌برداری مؤثر از حد اقل زمان استفاده می‌شود.برای مثال کتابی را که قـبل از یـادگیری تکنیکهای تندخوانی می‌توان فرضا در 6 ساعت خواند با بکارگیری مهارت تندخوانی می‌توان در 3 سـاعت و یـا 2 ساعت و حتی کمتر مطالعه کرد.و علاوه‌بر ایـن مـطالب را بـهتر و دقیقتر فهمید و آنها را به خاطر سپرد.واضـح اسـت که مطالب مختلف را نمی‌توان و نباید با یک سرعت ثابت خواند.متون درسی و مـشکل را نـمی‌شود با همان سرعتی که مـطالب داسـتانی و ساده را مـی‌توان خـواند،مـطالعه کرد ولی با یادگیری فن تندخوانی مـی‌توان هـر متنی را سریعتر از گذشته خواند و فهمید و یاد گرفت.خلاصه این‌که تندخوانی یک کـار سـاده است و هرکس با انجام تمرینات صـحیح و در مدت زمان کوتاهی مـی‌تواند آن را فـراگرفته و از آن به عنوان ابزار و کلیدی بـرای مـوفقیت استفاده کند. امروز،تندخوانی و مهارتهای مطالعه در درس خواندن یک ضرورت است.
تکنیکهای تـندخوانی
بـاید دانست تندخوانی روشها و تکنیکهای مـختلفی دارد.مـهندس نـصرت در این زمینه مـی‌گوید:سـیستم موسوم به PQ 5 R که از جـدیدترین و مـهم‌ترین تکنیکهای مطالعه است که توسط پروفسور رابینسون کامل شد و تقریبا همزمان با آن در اواسط سـال گـذشته میلادی در ایران هم مورد استفاده قـرار گـرفت.همچنین تـکنیک divided page کـه در سـال 2991 در دنیا متداول شد بـرای اولین بار در اواخر سال 3991 در ایران تدریس شد. مهندس نصرف در پاسخ به این سؤال که آیـا در زمـان فراگیری روشهای تندخوانی و مهارتهای مطالعه،لطـمه‌ای از نـظر درس بـه مـحصلین و دانـشجویان وارد می‌آید؟گفته است: -خیر.بـه هـیچ وجه...زیرا بعد از گذشت دو یا سه جلسه از تدریس،شاگردان با کتابها و درسهای اختصاصی خودشان کار مـی‌کنند و در حـقیقت ایـن روشها در دروس اصلی که در مدارس یا دانـشگاهها تـدریس مـی‌شوند بـه کـار گـرفته می‌شوند.لذا افراد همزمان با آموختن روشهای تندخوانی و مهارتهای مطالعه در واقع دروس خود را نیز مطابق با روشهای نوین مطالعه در دنیا می‌خوانند. در اینجا میل دارم این نکته را یادآوری کنم کـه پیشرفت جوانان ما در یادگیری و به کار بردن این فنون خیلی بیشتر از آن چیزی بوده است که من انتظار داشته‌ام و این به خاطر هوش و استعداد فوق العاده‌ای است که در ایرانیان وجود دارد.و بـرای تـأیید این مطلب بهترین گواه نظرات خود محصلین است که پس از پایان دوره اظهار داشته‌اند. ایجاد ارزشهایی چون،هدف‌دار شدن مطالعه،اعتماد به نفس،خواندن دروس با علاقه بیشتر،چندین برابر شدن مـوفقیت در زمـان به مراتب کمتر،رفع دلهره و اضطراب، سرعت بیشتر و درک بهتر،حافظه قوی‌تر، برنامه‌ریزی در دروس و بالارفتن سطح نمرات از دیگر ثمرات تندخوانی است.
روش تدریس
برای افزایش سرعت مطالعه،درک مطلب و تمرکز حواس،از دست به عنوان راهنمای چشم استفاده می‌شود.در تندخوانی هنگام مطالعه سعی می‌شود سرعت خواندن به تـناسب هـدف و نوع مطلب تنظیم شـود.انـعطاف در مطالعه یکی از مهم‌ترین مهارتهاست که در تندخوانی آموزش داده می‌شود. علاوه‌براین میدان دید گسترش پیدا کرده و حوزه دید افقی و عمودی وسعت می‌یابد.روی کلمات مکث نمی‌شود و وقفه‌های غیر ارادی چشم کم شده و یـا بـه طور کلی حذف می‌شوند.همیشه سعی بر آن است که در هر لحظه به جای یک کلمه، چندین کلمه خوانده شودکلمات در ذهن کمتر تکرار شده و مطالعه با صدای بلند انجام نمی‌شود.بـرگشت چـشم‌ها تا حـد قابل ملاحظه‌ای کاهش می‌یابد و حتی در بسیاری موارد حذف میگردد.خواندن برای درک مفاهیم و ایده‌ها صورت می‌گیرد و زمان مـناسب برای مطالعه،وضعیت فیزیکی مطالعه‌کننده،فاصله مناسب جشم تا نوشته،مـیزان نـور و نـظایر آن به‌طور سیستماتیک و صحیح رعایت می‌شود. در تندخوانی از موارد بسیار مهم و دقیق آن است که خواننده ضمن استفاده از قدرت ذهـنی و هـوشیاری بالا در کمال آرامش و خونسردی مطالعه نماید. روشهای صحیح درس خواندن و مطالعه اصول تقویت حـافظه،سـوال‌گذاری،تـجزیه و تحلیل،تفکر خلاق،تعمق و بسیاری از موارد مهم دیگر از جمله اصولی است که در تندخوانی آموزش دادهـ می‌شود.به‌طور مثال تکنیک با روش مطالعه کاربردی که به صورت زیر برای درک بـهتر مورد استفاده قرار مـی‌گیرد: 1-بـررسی مقدماتی 2-بررسی کلی 3-خواندن و یادآوری 4-تعریف. همچنین تکنیکهای جدید PQ 5 R و divided page که از بهترین روشهای مطالعه در دنیا می‌باشند و نیز روشهای مطالعه هرگونه متن اعم از تاریخی، اجتماعی،درس و یا مقالات خبری از جمله مواردی است که تـدریس میگردند. مهندس نصرت سپس با تأکید می‌گوید: اگر تندخوانی با سیستمهای صحیح و علمی آموزش داده شود،در سرنوشت نسل جوان از نظر تحصیل و سایر ابعاد نقش به سزائی خواهد داشت.باعث خوشحالی ما اسـت کـه کاری که توسط این مؤسسه شروع شده توسط تعدادی از شاگردان ما رواج یافته است.و من امیدوارم این حرکت که از نظر فرهنگی بسیار گرانبهاست در سراسر ایران و با اصول صحیح علمی گـسترش و تـعمیم یابد.